1- وظایف اصلی سخنور را بنویسید؟

وظایف اساسی سخنور :

آگاه و آگاه سازی : از مطلبی که می خواهد عنوان نماید آگاه باشد و اینکه بداند با چه نظم و ترتیبی می خواهد آن را بیان نماید . سخن از نقطه ای شروع می شود پیرامون هدف بحث ، کلام بیان و در جاي مناسب کلام ختم شود .

قدم اول :بهتر است سخنران آگاه سازی نماید ودرآغاز کلام شنوندگان راازموضوع بحث آگاه نماید . نباید سخنران ازموضوع سخن خارج شوددرغیراین صورت مستمعین یا ازمسیر خودخارج شده ويا جلسه راترك نمايد.

فوايد:گروه هايي كه تمايل به شنيدن موضوع دارندآمادگي كامل پيدا مي كنند .

 گروه هايي كه مطالبي چندازموضوع مي دانند،مشتاق تر مي شوند .

گروه هايي كه با موضوع آشنايي ندارند،موضوع جديدي رامي شنوند .

اقناع شنوندگان:سخنران بایدازقدروارزش عمل خویش آگاه باشدوحدخودرابشناسدوموضوعی رابرای بحث انتخاب نمایدکه شایسته است .

ادله عقلی وشرعی:برای سخنران اسلامی لازم است برای مباحث موردبحث خود عدله شرعی بیاورد و گاه عدله عقلی – به طور مثال در نظریه ماديون باید ادله عقلی آورد .

ترغیب : در ابتدا عنوان سخنرانی ، سپس گفتار خودرابا این عبارت آغاز نماید که این مطالب با تبادل نظر،مشاوره و.... اتخاذ شده است واجرای برنامه حاوی سعادت کشور و باید همه اعضاء همت گمارند و فعالیت مورد نظر را انجام دهند .

ایجاد رغبت و میل در شنوندگان : اگر سخت تر از اقناع عقل و شرعی نباشد آسان تر از آن نیست .

امام صادق (ع) می فرمایند : کوه ها را از جای کندن آسان تر از آن است که دلی را از موضع اش برگیرند و مسیر عاطفی اش را تغییر دهند.

البته سخنوران به لحاظ شهرت ، معروفیت ، شناخت و تاثیر نفوذ و کلام با یکديگر متفاوتند .

تصویری نا صحیح : ممكن است خطیب احساس کند زمانی که دارد واقعیتی را مطرح می نماید نیاز به ترغیب افراد برای به کار گیری آن نیست . این تصور به واسطه تمایلات نفسانی انسانی امری نادرست است .

  امام علی (ع) می فرمایند : چه بسا عقل که زیر فشار هوای نفس همچون اسیر محروم از آزادی است

خطیب دینی باید از آیات و احادیث استفاده نماید. خطیب علم پزشکی از باب ادله حوزه پزشکی گفتار خود را تزیین نماید ( بحث استدلال )

2-خطابه و زاویه انحراف را توضیح دهید ؟

خطابه و زاويه انحراف

روزي رسول خدا به حضار خود فرمودند ، كدام يك از شما مال وارث خود را پيش از مال خود دوست دارد؟ همه جواب دادند : اي نبي خدا بين ما چنين دوستي نيست حضرت فرمودند تمام شما چنين هستيد و مال وارث را از مال خود بيشتر دوست داريد. سپس حضرت توضيح دادند صاحب مال خطاب مي كند اي فرزند آدم مال من، مال من، آيا مال تو غير از آن چيزهايي است كه خوردي و فاني كردي يا پوشيدي و پوشاندي يا صدقه دادي و ابقاء نمودي و هر چه غير اينهاست مال وارث است.

سخنور و حد شناسي

وزن اجتماعي: خطيب بايد حد خود را در قدر و منزلت اجتماعي بشناسد. و به تناسب موقع و مقام خود سخن بگويد و از مرز خويش فراتر نرود. كه موجب هتك و توهينش خواهد شد.

امام صادق (ع) مي فرمايد: براي مومن شايسته نيست كه خويشتن را ذليل و خوار نمايد.

غرور و حدشناسي

از جمله عواملي كه موجب مي شود سخنران حد خود را رعايت نمايد، غرور علمي است. سخنوري كه بالنسبه تحصيل كرده و عالم است، در معرض خطر غرور علمي است. اگر خوب صحبت كند و مورد تحسين واقع شود، غرور مدح برآن افزوده مي شود و اگر در سنين جواني باشد ، مي تواند چنان غافلش نمايد كه حد ناشناس گردد. و قدر و ارزش خويش را پايين بياورد.

خطيب و سخني حاوي پيام

لازم است خطيب ، قبل از شروع سخن ، هدف خود را در ذهن خويش تعيين نمايد . بداند در اين سخنراني چه مي خواهد بگويد و چه مواردي را به كار مي برد . آغاز و انجام كلام خود را در نظر بگيرد . محتواي سخن را در ذهن تنظيم نمايد.سپس مطالب خويشتن راباشنوندگان در ميان بگذارد البته چنين سخني مفيد و ثمر بخش خواهد بود .

اگر خطيب علاوه بر سخن مفيد ، بتواند از مجموعه گفته هاي خود مطلب كوتاه و آموزنده اي را برگزيند و در پايان به شنوندگان خاطر نشان نمايد ، سخنش حاوي پيام خواهد بود و اين ، خود ، براي سخنران امتياز ديگري است . اگر بتواند از گفته هاي خويش پيامي را استخراج كند ، مي تواند به تناسب بحث ، از يك روايت يا يك مطلب تاريخي ، جمله جالبي را انتخاب نمايد ، به شنوندگان القا كند تا آنان به ذهنشان بسپارند و پيام سخن باشد .

خطيب و مزاج متعادل

از جمله اموري كه همواره بايد خطيب مورد توجه قرار دهد ، اين است كه موقع سخنراني حالات جسمي و روحي اش عادي و طبيعي باشد و در مواقع دردمندي ، گرسنگي ، بي خوابي ، و ديگر عوارض جسمي از اين قبيل ، سخنراني ننمايد. همچنين ، اگر به عللي خشمگين شده يا مرعوب مجلس گرديده يا مصيبتي بزرگ ، به سختي آزرده خاطرش ساخته ، از سخن خودداري نمايد . چه ، هر يك از اين حالات ، بيش و كم ، در فكر و زبان خطيب اثر نامطلوب مي گذارد و سخن گفتن در چنين مواقعي ممكن است عوارضي غير قابل جبران به بار آورد .

گاهي دردمندي يا ضعف شديد يا بي خوابي ، آن چنان قدرت تمركز فكر را از سخنران مي گيرد ، يا نيروي حافظه يادآوري را تضعيف مي كند كه خطيب ، در خلال سخن ، نمي داند چه گفته و چه مي خواهد بگويد و گاهي در حال سخن گفتن به خواب مي رود . در آن موقع ، كلماتي شكسته و نا مفهوم به زبان مي آورد . گاهي بر اثر مرعوب شدن ، بهت زده به مردم مي نگرد ، قدرت سخن را از كف مي دهد ، و سرافكنده كرسي سخن را ترك مي گويد .

گاهي بر اثر خشم شديد ، زبان خطيب ، به سركشي و طغيان مي گرايد . گويي عنان اختيار گفتن از كف گوينده بيرون رفته ، سخناني ناسنجيده و بي حساب مي گويد و در مواقعي بدون تناسب فرياد مي زند.

امام علي (ع) فرموده اند : زبان ، قطعه و عضوي است از انسان . موقعي كه آدمي به علت عجز و ناتواني ، از گفتن باز مي ماند ، زبان نمي تواند به سخن كمك كند و به جريانش اندازد و زماني كه به عللي ، ميدان گفتن براي انسان گشايش مي يابد ، سخن به زبان مهلت نمي دهد و از جريان باز نمي ايستد .

خلاصه آن كه ، هم خطبا و سخنرانان ديني بايد در حين سخنراني از سلامت مزاج و اعتدال روح و جسم برخوردار باشند ، و هم قضات در حين قضاوت.

3-بد ترین سخن را توضیح دهید ؟

بدترين سخن

بسيار اتفاق افتاده است خطيبي ، در يك جلسه سخنراني ، مطالبي را گفته كه اگر مجموع گفته هايش تجزيه و تحليل شود و با دقت مورد بررسي قرار گيرد ، اين نتيجه به دست مي آيدكه قسمتي ازآن سخنان ، ناقض قسمت ديگر است . جالب آنكه اغلب،دراين مواقع،خطيب به تناقض گويي خودوقوف داردونه بيشترشنوندگان ازاين ناسازگاري آگاهند،مگرآن كه براثرتعمق ودقت،واقع امربرآنان روشن گردد .

امام علی (ع) می فرمایند : اين قبيل سخنراني را بدترين گفته خوانده و چنين فرموده اند : بدترين مقاله آن سخني است كه قسمتي از آن را ، قسمت ديگر نقض نمايد .

4-نقل مسموعات را توضیح دهید؟

نقل مسموعات : يك سخنران گاهي مطالبي را كه به نظر جالب و جذاب است و از اين و آن مي شنود و ميل دارد كه ضمن سخنراني آن را به كار ببرد .

در اين باب امام علي (ع) مي فرمايند : تمام مسموعات خود را با مردم در ميان مگذار ، كه چنين عملي كافي است تو را دروغگو قلمداد نمايد و تمام آنچه را كه از مردم مي شنوي ، رد مكن كه اين عمل نيز كفايت مي كند كه تو را نادان به حساب آورند .

رعايت اين وظيفه عقلاني ، براي عموم مردم لازم است و براي يك سخنران لازم تر . چه عدم رعايت آن باعث مي شود كه حسودان بر ضدشان قيام كنند و موجباتي را فراهم آورند كه به موقعيت اجتماعي آنان ضربه وارد شود و محبوبيتشان كاهش يابد . يكي از وسايل ضربه زدن آن است كه مسموعات عجيب را كه نقل مي كنند ، دست آويز قرار دهند ، آنها را ناممكن و غير قابل وقوع وانمود نمايند و مردم را به تكذيب محتواي آن مسموعات وادار سازند .

5-سخن وری و فصاحت را بنویسید؟

سخنوري و فصاحت :خطيب در كرسي سخن، بايد كلمات و جملاتي را به كار برد كه روان و روشن باشد ، به طوري كه عموم مردم بفهمند و از گفتن الفاظ پيچيده و نامانوس اجتناب نمايد. چه اين قبيل كلمات ، براي بسياري از مستمعين سنگين و خسته كننده است معني آن را نمي فهمند و از حسن استماع باز مي مانند.

امام علي (ع) مي فرمايند :  بهترين كلام آن است كه گوش ها را در شنيدن بي رغبت ننمايد و فهم ها را به مشقت نيندارد.

گاهي گوينده با الفاظ روان سخن مي گويد ، ولي تكرار كلمات و چگونگي تركيبشان سخن را از فصاحت انداخته و بيشتر شنوندگان مقصود گوينده را نمي فهمند.

      اي چشم تو چشم چشم عالم را چشم 

       من چشم نديده ام چو چشم تو به چشم

فصاحت متكلم

سخنران فصيح كسي است كه از يك طرف بر لغات فصيح و كلمات روان مسلط باشد و بتواند از آن ها به راحتي استفاده نمايد و از سويي ديگر داراي ذوق طبيعي باشد و بتواند كلمات را به صورتي جذاب براي شنوندگان بيان نمايد.

افراد بسياري هستند كه درحافظه خود لغات فصيح بسياري دارند. و چون فاقد فصاحت هستند، نمي توانند از محتويات ذهن خود به شايستگي استفاده نمايند. اينان مانند افراد تحصيل كرده اي هستند كه براي گفتن ، معلومات و اطلاعات فراوان دارند ، اما فاقد نعمت بيان اند و از اين روي قادر نيستند در مقام سخنراني، از معلومات خويش بهره گيرند و به ديگران انتقال دهند.

تسلط بر سخن : سخنور فصيح ، بايد چنان در اداي كلمات و ساختن جملات تسلط يابد كه موقع سخنوري در بن بست واقع نشود براي گفتن الفاظ مناسب صحبت خود را قطع نكند و با وقفه در گفتار خود بر شنوندگان اثر نگذارد.

امام علي (ع) مي فرمايند : مراتب سلطه و حاكميت خود را به كلام ، در اين عبارت گنجانيده است ما اهل بيت رسول گرامي فرمانروايان كلام هستيم و سلطه و تصرف ما بر سخن، مانند تسلط و تصرفي است كه امرا و زمامداران توانا بر كشورهاي خود دارند. درخت سخن در وجود ما ريشه دوانيده و شاخ و بال هايش بر ما آويخته است.

6- گزينش لغات را توضیح دهید؟

گزينش لغات

گاهي سخنران ، براي اداي سخن چندين كلمه رادرذهن دارد.مانندكلمات(عكس العمل)،(واكنش)،(بازتاب)،(پيش آمد)،(حادثه)يا(رويداد).

اگر متكلم فصيح كلمه زيباتررابه كار برد،برلطف سخن خود افزوده وسخن اش دلپذيرتر مي شود .

كلمات زشت : متكلم فصيح بايد مراقب باشد كه در كرسي خطابه ، سخنانش به لغات زشت و الفاظ قبيح آلوده نگردد . و كلماتي كه بر خلاف ادب است بر زبان نياورد . چه زشتگويي در شنوندگان اثر بد مي گذارد و گاهي آنان را از گوينده سخن متنفر مي نمايد.

امام علي (ع) مي فرمايند : از سخنان قبيح و مستهجن پرهيز نما، كه از زشتگويي ، فرومايگان را در اطرافت نگاه مي دارد و عناصر شريف و بزرگوار را از گردت پراكنده مي سازد.

آثار سوء و نتايج سخنان زشت ، منحصر به شنوندگان حاضر در مجلس نيست ، بلكه اينان پراكنده مي شوند و آن چه در مجلس گذشته است ، با دگران در ميان مي گذارند و آنان نيز نسبت به گوينده بدبين مي شوند.

متكلم فصيحي كه مردم از شر زبانش در خوف و هراسند، به مراتب بدتر از سخنراني است كه زشت مي گويد و كلمات قبيح بر زبان مي آورد

از رسول اكرم (ص) روايت شده كه فرموده اند : اي علي ، كسي كه مردم از زبانش بترسند ، او اهل دوزخ است.

سخنران خوش زبان ، مورد تكريم مردم است اوامرش با علاقه مندي و گشاده رويي به كار گرفته مي شود و خويشتن را در اطاعت او مكلف مي شناسند.

سخنران بد زبان كه مردم از شر او در ترسند ، براي آنكه دچار هتك و اهانت نشوند ، به او احترام مي گذارند ، دستوراتش را اجرا مي كنند و مورد تكريمش قرار مي دهند.

رسول اكرم (ص) فرموده اند : واي بر آن كسي كه مردم از ترس شرش ، او را به خوبي ياد كنند . واي به آن كس كه مردم از ترس جور و ستمش ، از وي اطاعت نمايند. واي بر آن كسي كه مردم از خوف شر او ، احترامش كنند.

و در حديثي ديگر فرموده اند : به هيچ كس در دنيا چيزي عطا نشده است ، كه براي آخرت وي زيان بارتر از طاقت زبانش باشد .

7- اندازه گيري صدا را توضیح دهید؟

اندازه گيري صدامقدار بُرد صداي خطيب ، مانند سرعت كلامش ، بايد متعادل و به اندازه باشد . نه آنقدر با صداي بلند حرف بزند كه صورت فرياد به خود بگيرد و شنوندگان را ناراحت كند ، و نه آنقدر آهسته حرف بزند كه مستمع ناچار شود براي شنيدن ، بيش از حد توجه كند و نيروي زيادتري به كار گيرد .

:: برچسب‌ها: اصول سخنوری (کاردانی),